حزب وحدت اسلامی افغانستان
شناسنامه احزاب و جریانات سیاسی افغانستان
حزب وحدت اسلامی افغانستان
این حزب که تقریباً در برگیرنده تمامی جریانات سیاسی - فرهنگی تشیع است، بعد از شورای ائتلاف اسلامی افغانستان به وجود آمد. جریان تشکیل این حزب را به طور فشرده و خلاصه از جزوه «تشکیل حزب وحدت اسلامی نقطه عطفی مهم و تعیین‌کننده در تاریخ انقلاب اسلامی افغانستان» انتخاب کردیم، به این شرح:
پدیده «حزب وحدت اسلامی افغانستان» که اکنون در صحنهٔ تحولات سیاسی افغانستان، تبارز نموده و به حق یک تحول شگرف و اساسی و تعیین‌کننده در جامعه شیعی این سرزمین است، معلول حوادث و رخدادها و تحولاتی است که در ظرف دوازده سال گذشته اتفاق افتاده و به این مرحلهٔ نوین منتج شده است.
تلاش دوساله و شکل‌گیری حزب وحدت اسلامی افغانستان
هر چند تلاش‌های وحدت‌طلبانه در داخل کشور از سال‌های ۱۳۶۵ و ۱۳۶۶ آغاز شد؛ ولی آغاز رسمی و جدی اقدامات و وحدت‌خواهی، سال ۱۳۶۷ است که به‌تدریج پس از کنگره‌ها و نشست‌های متعدد در سال ۱۳۶۸ به ثمر می‌رسد و منتج به تشکیل حزب وحدت می‌گردد که در این قسمت باتکیه‌بر اسناد و مدارک و گزارش‌های واصله از داخل این نشست‌ها و پیامدهای آنها را به طور مختصر ذکر خواهیم کرد.
کنگره سراسری مجاهدین مناطق مرکزی در پنجاب
در سال ۱۳۶۷ برای ایجاد تفاهم و رفع‌اختلاف‌ها و نزدیک‌شدن به اتحاد، در طی یک نشستی بین آقایان اکبری، عرفانی، صابری و سجادی تصمیم گرفته شد که به تاریخ ۲۱ الی ۲۴ تیر (سرطان) ۱۳۶۷ کنگره سراسری مجاهدین مناطق مرکزی با شرکت مسئولین و سران سازمان نصر و پاسداران جهاد از کلیه مناطق، برگزار گردد. کنگره مذکور به مدت چهار روز هم‌زمان با بیستمین سالگرد شهادت علامۀ سترگ، بنیان‌گذار نهضت اسلامی افغانستان، سید اسماعیل بلخی در مرکز ولسوالی پنجاب با ایراد بیست و چهار سخنرانی مبسوط پیرامون محورهای تعیین شده‌ای که مسائل اساسی انقلاب و جامعهٔ ما را در برداشت و هشت مقالهٔ تحلیلی و اجرای هفت سرود انقلابی و صدور قطعنامهٔ ۱۶ ماده‌ای، در میان شور و هیجان جمعیت حاضر شرکت‌کننده در کنگره که اکثراً شخصیت‌های سیاسی، فرهنگی و نظامی ده ولایت و بیست ولسوالی مناطق مرکزی و صفحات شمال بودند برگزار شده به پایان رسید…
گردهمایی لعل و امضای منشور اتحاد از طرف سازمان نصر و پاسداران جهاد
طبق تصمیمی که در کنگرۀ پنجاب گرفته شد، گردهمایی بعدی در لعل صورت گرفت و مسئولین و قوماندان‌های هر دو جریان پاسداران جهاد و سازمان نصر از کلیهٔ ولایت‌ها و مناطق آزاد شده گرد هم آمدند و پس از چند روز بحث‌وبررسی و با وجودی که هنوز تشنجات در بعضی از مناطق ادامه داشت در جلسه تاریخی ۱۶ شهریور (سنبله) ۱۳۶۷، اتحاد کامل سازمان نصر و پاسداران جهاد را اعلام نموده و منشور اتحاد را در ۱۲ ماده امضا کردند…
گردهمایی بهسود
برای پیگیری اتحاد دو جریان مذکور و تلاش برای اتحاد همه گروه‌های شیعی، جلسه باشکوهی در ۲۰ شهریور (سنبله) ۱۳۶۷ در حصه اول بهسود، با حضور مسئولین سازمان نیروی اسلامی، نهضت اسلامی، حرکت اسلامی، سازمان نصر، پاسداران جهاد و نیروی صلح برگزار گردید که پس از سه روز بحث‌وبررسی، سازمان نیروی اسلامی و نیروی صلح، پیوستن خود را به اتحاد مذکور طبق «منشور وحدت» اعلام داشتند و سایر گروه‌های شرکت‌کننده هم ضمن حمایت از اتحاد، ابلاغ تصمیم نهایی خود را به جلسهٔ بعدی موکول کردند تا بتوانند مشورت‌های لازم را در میان خود تا آن زمان به عمل‌آورند.
گردهمایی جاغوری
پس از گردهمایی بهسود، قرار شد که گردهمایی بعدی در شهرستان ارزگان به تاریخ ۱۵ آبان (عقرب) ۱۳۶۷ صورت بگیرد که متأسفانه بعضی از گروه‌ها در موعد مقرر نتوانستند حضور پیدا کنند و لذا نشست مذکور صورت نگرفت؛ اما در ۶ آذر (قوس) ۱۳۶۷ نشست دیگری در جاغوری با حضور احزاب و سازمان‌های: نهضت اسلامی، دعوت اتحاد اسلامی، جبهه متحد انقلاب اسلامی، سازمان نصر، پاسداران جهاد و نیروی اسلامی تشکیل شد که پس از چند روز بحث و تبادل نظر، همگی اتحاد را امضا کردند و تعییناتی هم صورت گرفت و اعضای شورای مرکزی اتحاد هم تعیین گردیدند و بامیان به‌عنوان مرکز اتحاد انتخاب شد و این اتحاد در یک جلسهٔ عمومی در سنگ ماشه جاغوری برای مردم اعلام گردید و با شوروشوق مورد استقبال قرار گرفت؛ اما نمایندگان حرکت اسلامی افغانستان، امضای اتحاد را به تصمیم مسئولین‌شان در خارج از کشور موکول نمودند و لذا جناب آقای استاد عرفانی یکه‌ولنگ به‌عنوان نماینده و پیام‌رسان اتحاد جدید داخل کشور، به‌طرف خارج اعزام گردید تا پیام اتحاد را به مسئولین احزاب در خارج برساند و با مسئولین حرکت اسلامی و حزب‌الله نیز گفتگو و مذاکره نماید…
گردهمایی عمومی در مرکز ولایت آزاد شده بامیان
با همۀ این پیچ و خم‌ها، مسئولین و فرماندهان ارشد و دلسوز داخل کشور که ضرورت وحدت و خطرات تعدد و تفرقه را با عمق جان درک کرده بودند و تصمیم خلل‌ناپذیر خود را گرفته بودند، دست از تلاش و جدیت برنداشتند و پس از سپری‌شدن زمستان سرد و یخ‌بستهٔ هزاره‌جات و آغاز تماس‌ها و ارتباط‌ها برای پیگیری جریان اتحاد، تعدادی از مسئولین به تاریخ ۱۲ جوزا (خرداد) ۱۳۶۸ به سیزده ولایت کشور که اکثراً شیعه‌نشین هستند، نامه نوشتند که به تاریخ ۲۲ جوزا (خرداد) ۱۳۶۸ در مرکز بامیان جهت تصمیم‌گیری نهایی جمع شوند؛ اما در ۱۴ جوزا (خرداد) ۱۳۶۸ فاجعه جان‌گداز ارتحال رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) پیش آمد و جهان اسلام در سوگ این بزرگ پرچم‌دار اسلام ناب محمدی به عزا نشست و مردم مسلمان افغانستان مخصوصاً هزاره‌جات چهل روز را عزای عمومی گرفتند و لذا جلسۀ پیشنهاد شده در موعود مقرر صورت نگرفت و مجدداً به همگی ابلاغ گردید که پس از مراسم اربعین حضرت امام در تاریخ ۲۴ تیر (سرطان) ۱۳۶۸ همگی در بامیان حضور به هم رسانند و لذا به تاریخ ۲۵ تیر (سرطان) ۱۳۶۸ رهبران و مسئولان جهاد از سراسر مناطق شیعه‌نشین و از کلیهٔ احزاب و گروه‌ها جلسات تاریخی و سرنوشت‌ساز خودشان را آغاز کردند.
این جلسات ۹ روز ادامه پیدا کرد و اعضای شرکت‌کننده پس از ۱۶ دور جلسه، تصمیم نهایی را مبنی بر اتحاد کامل گروه‌ها اتخاذ نموده و کمیسیونی را مأمور نمودند که قطعنامه‌ای را تحت عنوان «میثاق وحدت» آماده نمایند این میثاق نامه در ۲۰ ماده تهیه گردید و در طی مراسم باشکوهی، همگی میثاق را امضا نموده و دست روی قرآن گذاشته و بنام خداوند سوگند یاد کردند که گروه‌های قبلی را منحل و در راه تشکیلات جدید یعنی «حزب وحدت اسلامی افغانستان» بذل مساعی نمایند.
میثاق وحدت
برای اینکه به‌عنوان یک سند زنده در تاریخ ثبت شود متن «میثاق وحدت» را در این جا نقل می‌کنیم:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
وَٱعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ ٱللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُواْ ۚ وَٱذْکُرُواْ نِعْمَتَ ٱللَّهِ عَلَیْکُمْ…
میثاق (وحدت)
بدیهی است که ملت رشید افغانستان در طول تاریخ، حماسه‌ها آفریده‌اند و برای دفاع از اسلام و استقلال کشور، درفش خون‌رنگ جهاد را بدوش کشیده و با خون سرخشان پاسداری نموده‌اند و با در نظر داشت اینکه ملت مسلمان افغانستان به‌ویژه سلحشورانی که در قلب افغانستان به سر می‌برند، با دست‌خالی و قلب‌های مملو از ایمان، بدون هیچ‌گونه کمک خارجی، تمام مناطق مرکزی را از لوث وجود مزدوران روس پاک نموده و همچنان تا به اکنون آزاد نگه داشته‌اند که در راستای نبرد بی‌امان و پیگیرشان شاهد اخراج روس‌های تجاوزگر هستند و توانسته‌اند فراز نوینی را برای اولین‌بار در تاریخ مبارزات رهایی‌بخش جهان بگشایند و از طرفی کفر جهانی در مقابله با انقلاب اسلامی افغانستان تبانی نموده و در امتداد سیاست‌های استعماری‌شان نبرد سیاسی، نظامی، اطلاعاتی و… را علیه مجاهدین و به انحراف کشاندن انقلاب اسلامی از نو آغاز کرده‌اند.
باتوجه‌به مسائل فوق و ملاک‌های اعتقادی (واعتصموا بحبل الله… و بنی الاسلام علی دعا متین کلمة التوحید و توحید الکلمه) انجام هر چه بیشتر نیروهای جهادی و مبارزهٔ آگاهانه در یک صف فشرده، از هر زمان دیگر، ضروری‌تر می‌نماید؛ لذا برای حراست از ارزش‌های انقلاب و پاسداری از آرمان‌های شهدای انقلاب اسلامی افغانستان تا پیروزی نهایی و تحقق احکام الهی، بر اساس اصول و مبانی ذیل، احزاب و جریان‌های اسلامی طی اجلاس تاریخی در مرکز باستانی و تاریخی بامیان از تاریخ ۲۵ تیر (سرطان) ۱۳۶۸ الی ۲۷ تیر (سرطان) ۱۳۶۸، میثاق وحدت را تدوین و امضا نمودند. مواد آن قرار ذیل است:
- تداوم و تشدید مبارزه برای ایجاد حکومت اسلامی مبتنی بر قرآن و سنت و اصل ولایت‌فقیه.
- جذب نیروهای سالم و متعهد شیعی بیرون از اتحاد.
- تلاش در جهت وحدت با تمام گروه‌های اسلامی برادران اهل‌سنت.
- اقدام فوری در جهت رفع تشنجات موجود و جلوگیری از تشنجات احتمالی و تأمین آزادی و امنیت مردم در چهارچوب قوانین و مقررات اسلام و مصالح عامه.
- جلوگیری جدی از هرگونه اقدام و عمل منافی وحدت و تکیه بر علایق و روابط گروهی گذشته.
- مبارزهٔ جدی با افکار الحادی و غیراسلامی و التقاطی.
- نفی هرگونه مذاکره و سازش و معامله پیدا و پنهان با رژیم مزدور کابل و تشدید جهاد مسلحانه تا سرنگونی آن.
- بسیج کلیهٔ نیروهای نظامی در خطوط مقدم جبهات به‌منظور تسریع سقوط رژیم مزدور کابل.
- تلاش در جهت تأمین عدالت اجتماعی مبتنی بر حکومت اسلامی با رسمیت داشتن مذاهب جعفری و حنفی که تمامی اقشار، طوائف و ملیت‌ها در پرتو آن از همۀ حقوق سیاسی، مذهبی و مدنی و… بدون تبعیض برخوردار گردند.
- کوشش در جهت حفظ استقلال و تمامیت ارضی و همبستگی ملی افغانستان و مبارزه با فرقه‌گرایی و تجزیه‌طلبی بهر شکل آن.
- تعیین سرنوشت مردم افغانستان توسط ملت مسلمان و مجاهدین کشور و رد هرگونه مداخله خارجی.
- برقراری روابط برادرانه و دوستانه با کشورهای اسلامی و ضد استعماری جهان.
- همبستگی با نهضت‌های اسلامی و آزادی‌بخش در سطح جهان.
- اتخاذ مواضع سیاسی در برابر بلوک‌ها و اقطاب استکباری بر اساس اصل نه شرقی و نه غربی و نفی سلطه‌گری و سلطه‌پذیری.
- تشکیل شورای مرکزی اتحاد و تعیین مقر فعلی آن در شهر باستانی و آزاد شدهٔ بامیان.
- الغای عناوین تشکیلاتی پس از تشکیل جریان سیاسی واحد با عنوان و آرم واحد و تدوین مرامنامه و اسناسنامه.
- اقدامات لازم در جهت بازسازی و عمران کشور و استفادهٔ مطلوب از منابع، ذخائر و ثروت‌های طبیعی و ملی در جهت بهبود وضع اقتصادی و رفاهی مردم.
- سعی در جهت ایجاد زمینه و امکانات رشد علمی و فکری آحاد ملت افغانستان.
- سپردن امور به نیروها و عناصر صالح و مؤثر و کاردان.
- کلیهٔ مسئولین و امضاکنندگان میثاق وحدت تعهد سپردند که به‌پاس حرمت خون شهدای انقلاب اسلامی افغانستان با تمام وجود برای تحقق وحدت و تحصیل مواد فوق، تلاش نموده و دیگر دنبال عناوین و علایق حزبی گذشته‌شان نمی‌روند.
امضاکنندگان:
از سازمان نصر: استاد صادقی، مزاری، حکیمی، نوید سجادی، هادی و واحدی.
از حرکت اسلامی: هادی، فیاض، انوری، عصمت‌اللهی، رضوانی و مدرسی.
از پاسداران جهاد اسلامی: اکبری، رضوانی، فکرت، غفوری و واعظی.
از جبهه متحد انقلاب اسلامی: رضایی و احمدی.
از سازمان نهضت اسلامی: سعیدی، باقری، افضلی و جعفری.
از سازمان نیروی اسلامی: قائمی، حسینی و جوادی
تذکر: از حزب‌الله نماینده وجود نداشت و از طرف دعوت اسلامی هم آقای سعیدی نهضت وکالت داشتند.
آقای عصمت‌اللهی عضو شورای مرکزی حرکت اسلامی یکی از کسانی که در آن مراسم حضور داشته و بعد هم یکی از اعضای هیئت اعزامی حزب وحدت به خارج بوده، در مصاحبه خود «مجله استقامت شماره ۷۳» می‌گوید:
حرکت اسلامی، پاسداران جهاد و سازمان نصر افغانستان به‌عنوان میزبانان، از عموم گروه‌های عضو ائتلاف هشت‌گانه دعوت به عمل آوردند تا در جلسهٔ تاریخی ۲۰ تیر (سرطان) ۱۳۶۸ در مرکز بامیان حضور به هم رسانند که پس از اعلان این تصمیم، مسئولین، فرماندهان و شخصیت‌های جهادی از ۱۳ ولایت به بامیان آمدند.
جلسات آغاز و به مدت نه روز در ۱۶ دور ادامه داشت و سرانجام از طرف تمام اعضای شرکت‌کننده که در حدود ۹۰ نفر می‌رسید، میثاق وحدت در یک فضای مملو از صمیمیت در ۲۰ ماده به امضا رسید و امضاکنندگان در برابر قرآن کریم، مراسم تحلیف را بجا آوردند که در راستای این اقدام مهم سیاسی، تاریخی، هیئت‌های اتحاد به مناطق شمال کشور و ولایات، غزنی، ارزگان و… اعزام شدند تا در جهت تطبیق مفاد میثاق وحدت گام‌های عملی بردارند.
پس از مصوبات و تصمیم‌گیری‌های فوق، مسئولان و بنیان‌گذاران وحدت، جلساتشان را برای پیشگیری و تکمیل کار همچنان در مرکز بامیان ادامه دادند و در دو محور، تصمیمات و اقدامات لازم را به عمل آوردند:
-
بحث‌وبررسی دربارهٔ تشکیلات جدید و انتخاب اسم و آرم و تهیه اساسنامه و پی‌ریزی بخش‌های مختلف تشکیلاتی آن که دراین‌رابطه پس از استخوان‌بندی کلی تشکیلات حزب وحدت اسلامی افغانستان به شرح ذیل:
«شورای نظارت به‌عنوان بالاترین ارگان رسمی و قانونی حزب، مرکب از شخصیت‌ها و علما و دانشمندان طراز اول - شورای مرکزی - کمیته‌های نه‌گانهٔ اجرایی - شوراهای ولایتی - حوزات و پایگاه‌های فرهنگی و سیاسی و نظامی» تعییناتی به‌صورت موقت به‌عمل‌آمده و مسئولین و پرسنل هر بخش نیز انتخاب گردیدند.
-
اعزام بیش از ۵۰ هیئت در نقاط مختلف کشور برای ایجاد هماهنگی با قومندانها و جبهات برادران اهل‌سنت و تطبیق مفاد میثاق وحدت و ابلاغ تصمیمات حزب وحدت اسلامی افغانستان و حل و رفع اختلافات و تشنجات قبلی.
اعزام نمایندگان حزب به خارج از کشور
یکی از هیئت‌های حزب وحدت هم هیئتی بود که به خارج اعزام شد تا پیام وحدت را به مسئولین گروه‌ها در خارج و شورای ائتلاف اسلامی برساند که دراین‌رابطه برای اینکه هم اعضاء و وظایف این هیئت مشخص شود و هم خواسته‌ها و انتظارات حزب وحدت از مسئولین خارج، روشن گردد؛ متن نامۀ حزب وحدت را از داخل خطاب به شورای ائتلاف به‌عنوان یک سند رسمی و زنده دیگر نقل می‌کنیم:
بسمه‌تعالی
حزب وحدت اسلامی افغانستان
سخنگوی شورای ائتلاف اسلامی افغانستان، اعضاء و مسئولین محترم (ایدکم الله تعالی).
ضمن عرض تسلیت مجدد رحلت امام امت، خمینی بت‌شکن و هدیه صلوات به روح مقدس آن امام عزیز، بدین‌وسیله به اطلاع می‌رساند که:
بر اساس دستورات دین مقدس اسلام و ضرورت‌های جهادی مبتنی به خواست ملت خداجوی افغانستان، مسئولین و فرماندهان جهادی، طی اجلاسی از تاریخ ۲۵ سرطان (تیر) ۱۳۶۸ الی ۳۱ سرطان (تیر) ۱۳۶۸، میثاق وحدت در ۲۰ ماده مبنی بر وحدت هفت گروه عضو ائتلاف هشت‌گانه را بنام تشکیلات واحد «حزب وحدت اسلامی افغانستان» امضا کردند که ضمن بشارت و تبریک این اقدام اسلامی و جهادی توجه حضرات را به نکات زیر جلب می‌نماییم:
-
اعضای شورای مرکزی این وحدت، خواهان تأیید و پشتیبانی علما، دانشمندان و مسئولین دفاتر خارج از کشور هستند.
-
تعدادی از مسئولین و شخصیت‌های جهادی خارج از کشور نیز عضو شورای مرکزی این وحدت هستند که حضور حضرات در اجلاس اول شهریور (سنبله) سال جاری (۱۳۶۸) حتمی و ضروری است.
-
امیدواریم که دررابطه‌با تبلیغ و ترویج این وحدت کوتاهی نکرده، بلکه انتظار می‌رود، موانع را در این مسیر همگام با برادران داخل بردارید.
-
آقایان: نوید، عصمت‌اللهی، مدرسی، قائمی، دلیر، سرور، شفق و مبلغ با همکاری حضرات حجج‌اسلام: عرفانی یا شفق، زاهدی، روح‌الله، حسن کربلایی و اخلاقی به‌عنوان هیئت از طرف حزب وحدت اسلامی افغانستان برای تحکیم وحدت و توحید دفاتر که به‌مثابهٔ نمایندگی‌های وحدت در خارج هستند، خدمت می‌رسند که در راستای مفاد میثاق، تحقق‌بخش آرمان شهدای انقلاب اسلامی افغانستان و مردم رنج‌دیدهٔ ما باشند. قابل تذکر اینکه در بیان مواضع کلی و استراتژیک حزب وحدت اسلامی، در حال حاضر فقط به ۲۰ ماده میثاق وحدت بسنده می‌شود و مزید بر آن، شورای مرکزی وحدت در داخل کشور می‌تواند اعلام مواضع کرده و تصمیم نهایی را اتخاذ نماید.
-
دررابطه‌با پیوستن حزب‌الله افغانستان نیز تصامیمی اتخاذ شده که در این باره هیئت مؤظف، طبق تصاویب شورای حزب وحدت اسلامی اقدام می‌نمایند. و من الله التوفیق
محل امضا آقایان: صادقی، سید محمدهادی، حکیمی، مدرسی، فیاض ارزگان، سید حسین انوری، فکرت، باقری، افضلی، عبدالعلی مزاری، رضوانی بامیانی، سجادی، حسینی، سعیدی، قائمی، اکبری، رضایی وعده دیگر.
تاریخ ۱ مرداد (اسد) ۱۳۶۸
هیئت مذکور پس از ورود به جمهوری اسلامی ایران، با حجت‌الاسلام‌والمسلمین جناب آقای ابراهیمی نمایندهٔ محترم حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در مسائل افغانستان، ملاقات نموده و پیام و نامۀ حزب وحدت اسلامی را به ایشان تقدیم کردند. در پیام مذکور روی سه نکته تأکید شده بود:
-
اعضاء شورای ائتلاف فقط به‌عنوان نمایندگان جریان حزب وحدت اسلامی می‌توانند تصمیمات لازم را هماهنگ با مواضع اصولی حزب وحدت اسلامی افغانستان، اتخاذ نمایند.
-
همۀ کمک‌ها و همکاری‌ها تنها از این طریق قابل‌قبول و قانونی است.
-
اصالت تصمیم‌گیری در کلیهٔ مسائل مهم انقلاب اسلامی و کشور، از آن مرکزیت حزب وحدت اسلامی در داخل کشور است.
جناب آقای ابراهیمی نیز ضمن قدردانی از هیئت اعزامی فرمودند: به‌وجودآمدن وحدت یک آرزوی دیرین و اساسی ما در بین برادران مسلمان افغانی بوده و خواهد بود ان‌شاءالله روزی که وحدت کاملی صورت گیرد، ما برای تقدیر از این امر رسماً جشن خواهیم گرفت.
هیئت مذکور سپس با مسئولین گروه‌ها و اعضای شورای ائتلاف به بحث‌وبررسی پرداخته و مجموعاً چهار جلسه به تاریخ ۱۸، ۲۱، ۲۲ و ۲۸ شهریور (سنبله) ۱۳۶۸ برگزار گردید و در مورد مسائل مختلف وحدت تبادل نظر به عمل آمد و اکثریت مطلق شرکت‌کنندگان موافقت خود را با اصل وحدت اعلام داشتند.
اما در مورد جزئیات توافق صورت نگرفت و از آن جمله آیت‌الله محسنی «رهبر حرکت اسلامی افغانستان» تشکیل شورای‌عالی علمای امامیه و شورای قضائی را به‌عنوان دو شرط اساسی در تحقق و قبول وحدت، مطرح ساختند و چون هیئت طبق شرح وظایف خود اجازهٔ رد یا قبول چنین شرایطی را نداشت، مسئله لاینحل باقی ماند و یکبار دیگر هم طرح وحدت داخل و هیئت اعزامی آن، در خارج کشور با عدم موفقیت روبرو شد و تنها نتیجه‌ای که از بحث‌ها و نشست‌ها به دست آمد این بود که قرار شد یک هیئتی عالی‌رتبه و تام‌الاختیار از طرف شورای ائتلاف مرکب از نمایندگان ذی‌صلاح گروه‌های عضو ائتلاف در معیت هیئت اعزامی داخل کشور، به مرکز بامیان در داخل کشور بروند و مسئله را در آنجا یک‌طرفه نموده و تصمیمات نهایی را اتخاذ نمایند.
پیرو تصمیم فوق، هیئتی مرکب از آقایان: جاوید، موسوی، هاشمی، محقق افشار، احسانی، زمانی و غیر هم رهسپار داخل کشور شدند و در داخل پس از چند روز بحث و تبادل نظر، تمام اعضای هیئت مذکور «میثاق وحدت» را امضا نمودند و حزب وحدت اسلامی افغانستان را تأیید نمودند و با امضای یک توافقنامهٔ چند ماده‌ای به خارج از کشور بازگشتند. این هیئت با شورای مرکزی حزب وحدت اسلامی در داخل توافق کرده بودند که اولاً هیئتی عالی‌رتبه از طرف مرکز وحدت به خارج بیاید و ثانیاً با آمدن آنها، شورای ائتلاف، منحل و حزب وحدت اسلامی رسماً در خارج هم شروع به کار کند.
اما در داخل کشور، حزب وحدت، به‌سرعت و موفقیت، کار خود را ادامه داده و از طرف مردم و مجاهدین با شور و هیجان توصیف‌ناپذیری، مورد استقبال و حمایت قاطع و همه‌جانبه قرار گرفت و مسئولین حزب وحدت هم با تلاش و جدیت تمام، تحکیم، تکمیل و گسترش وحدت را دنبال کردند و دستاوردهای عظیمی را نصیب گشتند (دستاوردهای وحدت را در قسمت دیگر این نوشته ذکر خواهیم کرد) و یکی از موفقیت‌ها و اقدام مؤثر و مثبت آنها در جهت وحدت، آغاز مذاکره با شورای اتفاق بود؛ چون شورای اتفاق تا آن لحظه نه‌تنها در جریان ائتلاف و اتحاد شرکت نداشت؛ بلکه در بعضی مناطق کشمکش‌ها و تشنجاتی هم بین آن گروه و چند گروه دیگر وجود داشت.
در اوائل ماه مرداد (اسد) تماس‌ها و ارتباط‌هایی دراین‌رابطه برقرار شد و نمایندگان شورای اتفاق و دو گروه دیگر گرد هم آمدند و بالاخره برای اینکه زمینهٔ پیوستن شورای اتفاق به حزب وحدت و کامل‌شدن اتحاد سرتاسری همۀ جریان‌های شیعی فراهم گردد، نخست طی جلسات ۸ و ۹ شهریور (سنبله) ۱۳۶۸ پیمان صلح و تفاهم در ۲۰ ماده بین شورای اتفاق و سازمان نصر و پاسداران جهاد امضا شده و به اجرا گذاشته شد. این پیمان را از طرف شورای اتفاق آقایان: مرتضوی، رحیمی، محمدی، جوادی و احسانی و از طرف سازمان نصر آقایان: صادقی، حاج‌محمدی، حاج حیدری، رضوی و حاج بصیر و از طرف پاسداران، آقایان: اکبری، فصیحی، احمدی، مبارز و حسینی امضا کردند.
در پی این پیمان حاج‌آقای بهشتی، رئیس شورای اتفاق با افراد خود به تخت ورس بازگشتند و اختلافات و کشمکش‌هایی که در بعضی مناطق دراین‌رابطه وجود داشت و یکی از مشکلات و موانع بزرگ و عمدۀ اتحاد گروه‌ها بود، به‌کلی حل و رفع گردید و مدتی بعد حاج‌آقای بهشتی با اعزام چند نفر نماینده در مرکز حزب وحدت در بامیان موافقت کامل و بی‌قیدوشرط خود را با وحدت اعلام داشتند؛ چنان‌که خود ایشان به حیث یکی از افراد عضو شورای نظارت حزب وحدت، کاندیدا و انتخاب گردیدند.
به دنبال حوادث فوق و طبق توافقنامه‌ای که بین هیئت اعزامی شورای ائتلاف و شورای مرکزی حزب وحدت اسلامی امضا شده بود و نیز برای اینکه حزب وحدت در خارج کشور نیز به طور رسمی اعلام شود و شروع بکار کند، هیئتی بلندپایه و تام‌الاختیار از طرف مرکز حزب وحدت اسلامی افغانستان مرکب از آقایان: مزاری، صادقی نیلی، سید هادی بهسودی، هادی بلخی، حاج شفق سرپلی، بحر لوگری، احمدی، سید شریفی، مبارز، شفیق، شریفی، باقری و سعیدی در اواخر زمستان ۱۳۶۸ از مرکز بامیان به خارج اعزام شدند و به تاریخ ۲۰ اسفند (حوت) ۱۳۶۸ وارد جمهوری اسلامی ایران گردیدند.
آقای مزاری سخنگوی محترم هیئت بلندپایه حزب وحدت اسلامی افغانستان، در طی مصاحبه‌ای با رادیو بی‌بی‌سی و همچنین در مصاحبه با بولتن خبری حزب وحدت اسلامی افغانستان، اهداف هیئت را در این سفر چنین بیان داشت:
- ادغام کلیه دفاتر احزاب منحله و تعیین نمایندگی واحد برای رسیدگی به امور مهاجرین و حزب وحدت اسلامی در خارج.
- اعلام مواضع حزب وحدت اسلامی افغانستان.
- به‌وجودآوردن نشریهٔ حزب وحدت اسلامی افغانستان.
- در جریان قراردادن مهاجرین اعم از طلاب، علما، دانشجویان، کارگران و کسبه از حوادث و رویدادهای داخل کشور.
- دعوت از اعضای کادر مرکزی حزب وحدت که تابه‌حال به خارج به سر می‌بردند و باید داخل بروند.
- دعوت از اعضای شورای‌عالی نظارت مقیم خارج که جهت رسیدگی به امور جهاد و کشور به داخل بروند.
- دیدار با مقام رهبری جهان اسلام حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، جهت تشریح برنامه‌های حزب وحدت اسلامی افغانستان و حوادث و رویدادهای جاری.
- جذب کمک‌های مهاجرین و طرف‌داران انقلاب اسلامی افغانستان و ارسال آن به جبهات داخل کشور.
بدین‌سان حزب وحدت اسلامی افغانستان وارد صحنه سیاسی کشور و جهان گردید «البته این کار به‌آسانی صورت نگرفت که تلاش‌ها و نشست‌ها به طور مشروح در تجلی وحدت و مجلات وقت حبل‌الله درج شده است».
کنگره ۱۳۷۰ بامیان
در کنگره تاریخی حزب وحدت اسلامی افغانستان که در سال ۱۳۷۰ در بامیان برگزار شد، استاد مزاری به‌عنوان دبیرکل این حزب انتخاب گردید. ازآن‌پس با وجود نارسائی‌ها، باز هم حزب وحدت اسلامی افغانستان به‌عنوان یک حزب قدرتمند وارد صحنه شد. با توان رزمی که از خود در جنگ‌های کابل نشان داد، هویت خود را به کشورهای همسایه و جهان روشن ساخت و در دوره اول زمامداری آقای ربانی در دولت موقت کابل شرکت جست و مسائل دیگری هم پیش آمد که مجال بررسی آن میسر نیست.
نشریات
نشریات حزب وحدت اسلامی افغانستان عبارت‌اند از:
- بولتن خبری حزب وحدت بعدها تجلی وحدت (متوقف).
- میثاق وحدت.
- هفته‌نامه وحدت (ایران - قم).
- خبرنامه پیک (ایران - قم).
- خبرنامه کمیسیون فرهنگی (ایران - مشهد).
- وحدت اسلامی (افغانستان - کابل).
- طلوع وحدت (پاکستان و کویته).
- پیام توحید (افغانستان - مزارشریف).
- کوثر (انجمن اسلامی خواهران ولایت بلخ).
- بشارت (پاکستان - پیشاور).
- خبرنامه صبح (ایران - تهران).
- خبرنامه وحدت اسلامی (افغانستان - کابل).
- پیام وحدت (آلمان).
- الوحدة الاسلامیه (ایران - قم).
- نداء الوحدة (لبنان - بیروت).
- نامه خبری وحدت (بریتانیا - لندن).
منبع:
- دولت‌آبادی، بصیر احمد. (۱۳۷۱ خورشیدی). شناسنامهٔ احزاب و جریانات سیاسی افغانستان (صفحات ۲۴۰ تا ۲۵۲). قم: فرانشر.