حزب ارشاد
شناسنامه احزاب و جریانات سیاسی افغانستان
حزب ارشاد
در سال ۱۳۲۰ - تقریباً نیم‌قرن پیش - طلبه جوانی از مشهد به هرات رفت و در مدت تقریباً دو سال و اندی توانست سازمانی را به نام «مجتمع اسلامی» به وجود آورد (۱۳۲۳ - ۱۳۲۲) که اعضای برجسته این سازمان اسلامی عبارت بودند از:
- شهید حجت‌الاسلام سید اسماعیل بلخی
- حجت‌الاسلام سید محمد حیدر قطب غزنوی
- محمد بشیر هروی (منشی مجتمع اسلامی)
- حاج عبدالغفار.
- ملا عبدالحسین منجم‌باشی
با گسترش دامنۀ نهضت آزادی‌خواهی، به توصیه دوستان و هم‌فکران مسلمان بلخی از طریق میمنه و اندخوی و بلخ به مزارشریف آمد و به سازماندهی دقیق مجتمع اسلامی پرداخت. در این راستا کمیتهٔ ایالتی میمنه را به نیابت رهبری میرزا محمدرضا و منشی میرزا نوروزعلی و کمیته ایالتی مزارشریف و بلخ را به قائم‌مقامی رهبری، حاج محمدرضا و به عضویت مرکزی فرمانده خواجه محمد نعیم، عبدالقادر و حاجی عبدالرشید و کمیتهٔ قطغن زمین را به سرپرستی حاج عبدالرشید چاریکاری و عضویت حاجی عبدالمجید، حاجی فرغ بای خان‌آبادی و عبدالهادی خان‌آبادی و دیگران تشکیل داد.
وی بعدها و پس از ورود به کابل در سال ۱۳۳۴ یا ۱۳۳۵ کمیته مرکزی مجتمع اسلامی را به طور سری تشکیل داد و بعد نام «حزب ارشاد» را بر آن مجتمع گذاشت. اعضای کمیته مرکزی حزب ارشاد که مقر آن در چنداول بود و تا افشا و زندانی‌شدن اعضای آن، اغلب مردم از موجودیت آن خبر نداشتند، عبارت بودند از:
- شهید علامه سید اسماعیل بلخی (رهبر)
- سید علی گوهر آقای غوربندی
- سید سرور آقا لولنجی
- خواجه محمد نعیم (فرمانده امنیه مجلس کابل، در سال‌های ۱۳۲۷ و ۱۳۲۸)
- محمداسلم غزنوی
- عبدالطف سرباز چنداولی
- سید سکندر مظفری چنداولی
- رجب علی خان چند اولی
- دکتر اسدالله رئوفی (عاشقان و عارفان کابل)
- محمدابراهیم گاو سوار هزارگی
- عبدالغیاث کندک مشر (سرهنگ دو)
- خدای‌نظر ترجمان مزاری
- محمد حیدر کندک مشر غزنوی
- محمدحسن لوامشر (سرهنگ سه پادگان عمومی کابل، بخش اسلحه‌سازی).
دو نفر اخیر، پسران مسجدی خان معروف‌اند که نادرخان وی را به شهادت رساند. از افراد فوق ۷ نفر با نفوذی که داشتند، از نظرها پنهان ماندند و نفرات ۸ و ۹ مفقودالاثر شدند و بقیه ۱۴ سال و ۶ ماه و ۲۳ روز در زندان‌های مخوف آل یحیی به سر بردند.
از ویژگی‌های بلخی ایجاد همبستگی بین قوم‌ها و قشرها، به‌ویژه قشرهای آگاه جامعه - اعم از شیعه و سنی - بود. به همین دلیل مورد خشم و غضب حاکمیت غاصب و تبهکار قرار گرفت.
(به نقل از کتاب نهضت‌های اسلامی افغانستان نوشته سید هادی خسروشاهی چاپ تهران)
برای اولین‌بار اسم این حزب وارد نشریات و کتب تاریخی گردیده است و پیش از آقای خسروشاهی کسی در این باره چیزی ننوشته است.
منبع:
- دولت‌آبادی، بصیر احمد. (۱۳۷۱ خورشیدی). شناسنامهٔ احزاب و جریانات سیاسی افغانستان (صفحات ۲۵۴ تا ۲۵۵). قم: فرانشر.